Thơ Văn Trần Yên Hoà & Bằng hữu: Những Người Đồng Hương

Quảng Nam - mảnh đất đậm đà tình người | Du Lịch Quảng Nam

Sau vụ nổ kho đạn của Sư Đoàn 18 Bộ Binh tại Long Khánh, một số tù cải tạo chuyển đến Bù Gia Mập, tỉnh Phước Long để tăng gia sản xuất. Qua ba tháng ổn định chỗ ăn, chỗ ở là bắt đầu đi phá rẫy, dọn rẫy để trồng mì, bắp và lúa. Khối của tôi được phân công đi lấy cây mì ở những vùng kinh tế mới khu Bù Gia Mập.

Buổi sáng bảy giờ, tập họp trước sân của khối để chuẩn bi lên đường. Ông quản giáo Trị phụ trách dẫn đi, có bốn vệ binh đi kèm canh giữ. Ông quản giáo Trị dõng dạt tuyên bố:

- Các anh em chuẩn bị lên đô-đờ-ghe để hành quân lấy cây mì.

Anh em tù cải tạo đều ngơ ngác không biết đô-đờ-ghe là cái gì. Nguyễn Ngọc Nhựt đứng sau tôi lầm bầm: Ở đây có sông, có suối đâu mà đi ghe. Bác sĩ Phấn đứng đầu hàng hỏi quản giáo Trị:

- Thưa quản giáo: Ở đây có ghe đâu mà chúng tôi đi?

Quản giáo Trị quát lớn:

- Sao các anh ngu thế, xe đô-đờ-ghe trước mặt các anh mà không biết. Dốt thế.

À, té ra xe đô-đờ-ghe là xe dodge của Mỹ bỏ lại. Các anh em cải tạo không giám cười, và chấp nhận là ngu cho rồi.

Lên xe đến khu kinh tế mới.

Những người dân đến đây là những người ở quận Bình Thạnh thành phố Sài Gòn, phần đông là dân không có hộ khẩu, hạ sĩ quan hay binh sĩ của quân đội VNCH hoặc vợ sĩ quan chồng đi học tập.

Chia nhau mỗi một toán bốn người, hai cây rựa, lựa cây mì tốt, bỏ ngọn và gốc lấy đoạn giửa khỏang một thước, mười cây bó một bó, vác bỏ lên xe, đầy xe chở về trại. Toán của tôi gồm có bác sĩ Phấn, bác sĩ Khiêm, Nguyễn Ngọc Nhựt và tôi. Thời kỳ nầy quân đội còn quản lý chưa chuyển qua công an nên còn dễ dãi. Anh em cải tạo đi lao động còn được lặn ra nhà dân lấy tin tức bên ngoài hoặc cải thiện. Nhà của những người bị lùa đi kinh tế mới trông mà thảm thương. Bề ngang sáu thước, bề dài bốn thước, mái lợp bằng tranh, vách bằng cây sậy, những nhà nầy do thanh niên xung phong đến cất trước để cho dân kinh tế mới đến ở.

<!>

Giờ nghỉ, chúng tôi vào một căn nhà gần chỗ rẫy mì mà chúng tôi đang lấy cây. Tôi mon men đi trước, đến trước sân, hai con chó, một con vàng và một con đen từ trong nhà chạy ra sủa vang trời. Một người thanh niên khoảng ba mươi tuổi, ốm yếu, nước da xám đen, tóc bù xù, từ trong nhà vừa đi ra vừa la thật lớn:

- Nixon, Nixon, Thiệu, Thiệu đi vô, đi vô, tau đánh chết.

Hai con chó cụp đuôi chạy vào nhà. Tôi nghe người thanh niên vừa la hai con chó là người Quảng Nam, cùng đồng hương với tôi, mà lưu lạc vào đây, sống trong địa ngục trần gian, tự nhiên tôi xót xa, thương cảm. Anh nhìn chúng tôi không chào hỏi mà cất tiếng nói:

- Mấy ông là sĩ quan Ngụy theo Mỹ bắn giết cách mạng, nhân dân bây giờ ở tù là phải, khi nào tiến bộ thì cách mạng cho về sum họp với gia đình.

Tôi nghĩ anh nầy là đồng hương với mình, bị đày đi kinh tế mới không phải là dân theo cộng sản chính hiệu, cũng không phải là cách mạng ba mươi tháng tư, chắc là bị xúi dục theo đuôi. Tôi ôn tồn nói với anh:

- Tụi tôi là sĩ quan chưa bao giờ cầm súng, hai anh đây là bác sĩ, còn tôi với anh nầy là sĩ quan chuyên môn, đi lính chưa bắn một viên đạn, làm gì mà có nợ máu với nhân dân.

- Bác sĩ cũng giết cách mạng, bắt được cách mạng tim thuốc cho chết, còn nhiều nợ máu hơn là những thằng đi tác chiến.

Anh vừa nói đến đây thì ở phía xa khoảng năm mươi mét, một người đàn bà, trên dưới hai lăm tuổi, trông rất bơ phờ, ốm yếu, xanh xao, tay bế một em bé khoảng ba tuổi, mắt nhắm nghiền, nước da xanh dờn, hơi thở yêu ớt, vừa chạy về nhà vừa la lớn:

- Anh ơi! anh ơi! chết con mình rồi anh ơi. Bệnh xá không có một y tá nào trực hết, ba bốn người bịnh gần chết cũng đến đợi từ sáng đến giờ. Làm sao bây giờ anh ơi.

Tôi đoán người vừa chạy về vừa la là vợ người thanh niên cũng là người Quảng Nam. Tôi cảm thấy thật buồn và xót xa. Tại sao người Quảng Nam mình cõng cái nghèo đi khắp chân trời góc bể, kiếm miếng ăn cũng không đủ mà ăn, bịnh hoạn cũng không có thuốc mà chữa. Người thanh niên ngưng lên lớp với tụi tôi, hai tay chống nạnh, khuôn mặt giận dữ, vừa chữi thề vừa la:

- Đ.M. chúng nó đem con bỏ chợ, phỉnh gạt, hứa hẹn đủ điều, xuống tới đây nhà cửa trống trơn, một tháng phát mấy ký bo bo, cái gì cũng tự túc. Bịnh gì đến bệnh xá cũng phát xuyên tâm liên. Đ.M. tau có súng tau giết hết tụi nó rồi tau đi ở tù.

Tự nhiên tôi cảm thấy thương hai vợ chồng người đồng hương nầy. Tôi nghĩ phải giúp đỡ để cứu đứa con mà cái chết như sợi chỉ treo mành. Tôi biết bác sỉ Khiêm là bác sĩ giỏi, trước anh làm ở bệnh viên Nha Trang nổi tiếng, hơn nữa tính anh cẩn thận đi lao động là mang thuốc theo để phòng thân. Trong trại anh em bịnh hoạn gì là cho thuốc giúp đỡ. Tôi nói với bác sĩ Khiêm và bác sĩ Phấn:

- Người nầy là đồng hương với tôi, nạn nhân của chế độ, đáng thương hơn đáng trách, hai anh có thể cứu giùm đứa bé. Tôi thấy khuôn mặt bác sĩ Khiêm và bác sĩ Phấn rất cảm động, tôi liền nói với chị vợ:

- Chị để em bé nằm xuống giường nhờ hai bác sĩ khám và may ra cứu cháu còn kịp.

Người đàn bà đặt em bé xuống giường, bác sĩ Khiêm đến bên em bé khám thật kỷ, và nói với chị vợ:

- Em bé bị cảm lâu ngày, và không có thuốc uống nên bị yếu sức. Nhưng không sao còn cứu kịp.

Bác sĩ Khiêm lấy trong bị ra một lọ thuốc, anh lấy sáu viên đưa cho người đàn bà và dặn:

- Chị lấy nước cho em bé uống hai viên, đắp mền cho em bé ngủ, thấy đổ mồ hôi thì lau sạch, mồ hôi đổ càng nhiếu càng tôt, nếu em bé tỉnh dậy chị cho em bé ăn cháo và cho uống tiếp hai viên, đến tối cho uống hai viên nữa thì sẽ đở

Chị vợ làm theo lời bác sĩ Khiêm, và cảm ơn bác sĩ Khiêm hai ba lần, người chồng đứng nhìn không nói một lời. Chúng tôi chào hai vợ chồng và trở về rẫy tiếp tục làm việc vì xe đã đến. Khoảng hai tiếng đồng hồ, chị vợ vác một bao mì thật lớn đến với chúng tôi, chị cười thật vui và nói:

- Cám ơn hai bác sĩ và quý anh thật nhiều. Cháu đã tỉnh dậy và ăn được một chén cháo, em cho uống tiếp hai viên thuốc rồi. Không có quý anh không biết con em thế nào. Chồng em bảo em đem biếu mấy anh một ít khoai mì để mấy anh đem vào trại cải thiện, chồng em giận cá chém thớt có nói gì lở lời xin các anh bỏ qua cho…

Tôi cảm ơn người đàn bà và nói với chị:

- Chị về nói với chồng đổi tên hai con chó.

Cả buổi chiều hôm đó, chúng tôi làm việc không biết mệt vì đã làm một việc rất có ý nghĩa…

***

Hết mùa lao động, mì, bắp và lúa đã trồng xong. Chúng tôi tập trung lên hội trường học tập chính trị. Xong một bài thì về từng tổ thảo luận và làm bài thu hoạch. Một buổi sáng quản giáo thông báo tập trung lên hội trường để cấp trên về đánh giá những bài thu hoạch của anh em. Tất cả tập trung đã ổn định. Ông Thịnh trưởng quản giáo đứng lên giới thiệu:

- Hôm nay có đồng chí bí thư trung đoàn về để đánh giá bài làm thu hoạch của các anh. Xin các anh cho một tràng vổ tay.

Người vừa được giới thiệu, nước da đen, lùn, hai mắt nheo nheo như bị bò lạch (*), có giọng nói Quảng Nam nặng rất khó nghe, tôi đoán là người miền biển Tam Ấp, thuộc Tam Kỳ. Ông dõng dạc nói thật lớn:

- Qua quá trình lao động là vinh quang và học tập chính trị, các anh tương đối có tiến bộ, nhưng có một số các anh chưa quán triệt đường lối của cách mạng, có những anh thấu suốt sự anh hùng của nhân dân ta, đã nổi dậy đánh đuổi hai đế quốc đầu sỏ là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Đánh thắng đế quốc Mỹ là nhờ sự lãnh đạo tài tình của bác Hồ vỹ đại và đường lối sáng suốt của đảng. Bây giờ sạch bóng quân thù, cách mạng khoan hồng các anh, các anh phải học tập tốt lao động tốt để cách mạng xét cho về sum họp với gia đình

Ông ta nói một hơi, văng cả nước miếng, bỏ kiếng xuống vỗ tay trước, anh em cải tạo vỗ tay theo. Ông ta cười khoái tỷ đưa hàm răng vàng khè, có lẽ hút thuốc nhiều quá. Hết vỗ tay ông nói tiếp:

- Có một số anh em văn hóa còn quá kém, không đọc sách, không hiểu biết, như anh Nguyễn Thanh V. lý lịch khai bằng cấp là tiến sĩ, giáo sư đại học mà dốt không biết tên húy của bác Hồ vĩ đại của nhân dân ta. Anh giám viết: thực dân Pháp lùng bắt những người ái quốc để thủ tiêu. Ái quốc là tên của bác, chúng tôi những người cách mạng theo bác mà không giám viết tên húy của bác, các anh là ngụy quân ngụy quyền mà giám viết tên bác. Các anh là tiến sĩ dỏm, Mỹ Ngụy cấp bằng tiến sĩ để dể sai khiến, không có trình độ. Chúng tôi có những đồng chí học rất giỏi, rất thông minh được đề cử sang Liên Sô vĩ đại học sáu bảy năm mà về nước mới được cấp bằng phó tiến sĩ. Các anh phải học tập lâu dài mới tiến bộ được.

Ông ta vừa nói xong, anh em cải tạo đồng loạt vỗ tay thật lớn. Ông ta tưởng ca ngợi ông nói hay, cũng vỗ tay theo, mấy ông quản giáo tham dự cũng vỗ tay. Anh em vỗ tay lâu lắm, có lẻ ông ta biết anh em cải tao chơi xỏ lá, đỏ mặt nói thật lớn:

- Các anh em biểu dương như vậy đủ rồi.

Anh em ngưng vỗ tay. Ông ta lại lên lớp tiếp. Thật sự ông nói tiếng Quảng Nam nặng lắm không ai nghe được, tôi là dân Quảng Nam chính hiệu mà cũng nghe tiếng được tiếng mất. Ở trên ông nói gì thì cứ nói, anh em ngồi ở dưới nháy mắt nhìn nhau và bảo thầm trong bụng: Nó ngu vừa vừa để cho người ta ngu với chứ, sao mà giành ngu hết vậy. Thằng cha nầy chắc hồi trước đi ở giữ bò, rồi theo du kích, tập kết ra bắc, sau vào Nam và bây giờ làm chính trị viên trung đoàn. Nghĩ cũng buồn cười…

Hết mùa chính trị, trở lại lao động thu hoạch lúa, bắp, mì cho kịp thời vụ.

Xong mùa thu hoạch. Năm 1979, tôi và một số anh em được cho về. Phần đông là những người có chuyên môn như bác sĩ, dược sĩ, kỹ sư, kiến trúc sư..và những sĩ quan có ngành chuyên môn như: công binh, truyền tin, quân nhu, quân cụ, trợ y...

Nhận được giấy ra trai, và năm đồng bạc (?) để đi xe. Tôi mừng quýnh, tất cả những đồ đạc lỉnh kỉnh lượm mấy năm tôi cho hết bạn bè thân trong tổ, chỉ mang về một bộ áo quần khi đi học tập đem theo, ba cây lược bằng nhôm làm còn ở traị Long Khánh, để cho mẹ, vợ và chị hai, một cây đàn làm khi ở đội thợ mộc với nhạc sĩ Phạm Đức Huyến.

Không biết từ trại ra đến bến xe Phước Long bao nhiêu cây số, tôi và Nguyễn Ngọc Nhựt vừa đi vừa chạy không biết mệt. Ra đến bến xe, cũng may có một chuyến xe về Biên Hòa nhưng xe đã đầy khách, tôi, Nguyễn Ngọc Nhựt và ba người bạn đã đến chen nhau lên xe, xe hết chỗ ngồi nên phải đứng. Tôi chen lên đến giữa xe, gấn một bà già khoảng năm mươi lăm tuổi, tóc bạc muối tiêu, nước da đen đúa, lùi xùi, mộc mạc, miệng ăn trầu bỏm bẻm, trên môi nhận một cục thuốc rê, áo quần cũng đã bạc màu, giống mẹ tôi quá chừng. Bà thấy tôi ngơ ngơ, ngác ngác, hỏi tôi :

- Mi học tập cải tạo mới được thả ra hả?

- Dạ con mới được thả ra sáng nay.

- Mi về Quảng Nam hay mi về mô?

Tôi nghe bà nói giọng Quảng Nam và bà cũng nhận ra tôi người Quảng Nam, tôi mừng quá chừng vì gặp được người đồng hương giống mẹ mình, cũng ăn trầu răng đen thui, gầy gò chất phát, quê mùa. Tự nhiên tôi cảm thấy thân thiện, gần gủi. Tôi trả lời bà:

- Con về Sài Gòn vì vợ và hai đứa con đang ở Sài Gòn. Về nhà gặp vợ con rồi mới tính được bác ơi.

- Thôi ở Sài Gòn luôn đi, ăn mắm, ăn muối gì cũng tìm cách ở trong Nam, về ngoài mình khổ lắm con ơi. Hơn nữa mi là sĩ quan, tụi nó để ý khó sống lắm.

Tôi nghe bà nói quá chân tình, như bà con hàng xóm láng giềng lâu năm gặp lại. Tôi hỏi lại bà:

- Ủa, bác cũng ở Quảng Nam mà vào làm chi trong nầy? Bác đi thăm nuôi người nhà hả?

- Tau có ai đâu mà thăm. Năm bảy lăm, mất Đà Nẵng, gia đình tau chạy hết vô Sài Gon, mất Sài Gòn gia đình quyết định ở luôn trong Nam, xuống Biên Hòa mua nhà và tìm cách sinh sống. Ông già mấy đứa nhỏ, ổng nhớ quê hương, mất nhà, mất ruộng, mất đất, ổng buồn rồi sinh bịnh qua đời cách nay ba năm.

Tôi thấy mắt bà rưng rưng muốn khóc, có lẻ bà nhắc đến người chồng thân yêu, đầu ấp tay gối mà bỏ đi quá sớm. Tôi hỏi sang chuyện khác:

- Bác xuống Phước Long làm gì?

- Đói đầu gối phải bò, tau xuống Phước Long mua khoai mì củ, khoai lang, bắp trái để về Biên Hòa bỏ mối, và đứa con dâu bán lẻ kiếm lời nuôi cháu.

- Bác được mấy anh mấy chị? Tôi hỏi trong tình thân thiện:

- Tau có hai thằng con trai, thằng lớn cưới vợ ra Long Khánh mua đất để sinh sống, mới có được một cháu trai. Thằng em đi xe ôm, cưới vợ năm ngoái mới sinh một cháu gái. Tụi nó khổ lắm tau thương quá mà không biết làm răng.

Gặp bà già đồng hương, tôi nhớ mẹ quá chừng, không biết giờ nầy mẹ làm gì, những năm ở tù xa mẹ, chợt thức giấc nửa đêm, nhớ mẹ, nhớ vợ, nhớ con, nước mắt ứa ra đâu có ngủ lại được. Bà mẹ Việt Nam dù nghèo khổ đến đâu cũng đùm bọc cho con, cho cháu. Miếng ăn, miếng uống cũng giành cho con. Nhất là những bà mẹ Quảng Nam, một đời chịu cực, chịu khổ, bòn mót, không giám ăn giám uống cũng để giành cho con…Ước gì có cánh là tôi bay về thăm mẹ..

Hai bác cháu mãi nói chuyện thân tình, xe đã gần đến Biên Hoa. Bà già kéo một giỏ lát để dưới ghế ngồi, lấy ra một đùm bánh ú, bà tách ra ba cái đưa cho tôi và bà nói:

- Bánh ú khoai mì tau mua ở Phước Long, ngon lắm, mi cầm mấy cái về làm quà cho con. Mi về vợ con mi mừng lắm đó. Đổi đời rồi, thôi chịu cực chịu khổ kiếm việc gì làm nuôi con. Hết cơn bỉ cực rồi đến ngày thái lai. Nhớ chớ có về Trung .

Bà nói xong bước xuống xe với chiếc nón cời và cái giỏ lát đã củ mềm. Bà không quên chỉ và nhắc tôi:

- Mi tới đằng kia có xe về Bình Triệu. Nhớ giữ gìn sức khỏe và giữ mồm giữ miệng nghe con.

***

Tôi cùng với những người bạn chạy đến nơi bến xe về Bình Triệu. Trên đường về tôi suy nghỉ về những năm tháng tù đày Cộng Sản. Đúng là một lũ dốt đặc cán mai mà chiến thắng..

Đến bến xe Bình Triệu, tôi chia tay với Nguyễn Ngọc Nhựt và những người bạn thật bùi ngùi. Nhựt đi cyclo về Phú Nhuận. Tôi đi xe lam về Ngã tư Hàng Xanh và cuốc bộ về nhà ở Cầu Sơn. Vai phải vác cây đàn, vai trái mang cái túi xách tự may bằng vải kaki lượm được khi ở trại Long Khánh. Như một kẻ lãng tử đi tìm thi hứng cho cuộc đời.

Bước vào nhà, hai đứa con đang chơi trò làm lính dơ tay lên nhắm bắn đùng đùng. Thấy tôi về, hai đứa chạy ra ôm tôi mừng rỡ, tôi cũng ôm chúng vào lòng và nói thầm: đừng chơi trò lính tráng con ơi, ba cũng một thời làm lính để bảo vệ một chính nghĩa mà phải đi ở tù khổ lắm con ơi. Vợ tôi đứng bên nhìn ba cha con sum họp, nước mắt chảy dài trên hai gò má đợi chờ…

Lúc đó là năm giờ chiều…

Trần Thế Phong

(Tác giả gởi)

(*) Những người dân ở vùng biển, nhất là biển Tam Ấp QN nhà làm trên những bãi cát, mỗi chiều về gió thổi mạnh cát bay vào mắt, mắt bị ngứa lấy tay dụi mắt, những lông nheo quặp vào mắt, nước mắt chảy hoài, mắt nheo lai. Lâu ngày có thể bị mờ nếu không chữa. Người ta gọi là mắt bò lạch…

Thơ Văn Trần Yên Hoà & Bằng hữu

Trang Chính

Thứ Sáu, 14 tháng 1, 2022

Những Người Đồng Hương - Trần Thế Phong

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Tạ những tang thương - Trần Yên Hòa

Báo cáo vi phạm