Nhớ Tuổi Thơ - Trần Yên Hòa

 

Ai cũng có một nơi chốn sinh ra. Dù ở nhà quê hay phố thị, thì đó là nơi cất dấu những kỷ niệm của đời mình nhiều nhất.

Có thể thời gian qua đi, ta quay quắt sống với cuộc đời, với xã hội, ta bon chen với cơm áo gạo tiền nên những hình ảnh cũ tạm thời lắng xuống lòng mình. Đến một lúc, những vật lộn với cuộc đời đã qua, nằm gát tay lên trán trong những đêm nằm trằn trọc ngủ không được, mới thấy nổi nhớ nhung khôn nguôi về một thời thơ ấu. Bây giờ thì quá xa, có với tay níu bắt cũng không được nữa rồi, nó trở thành những bóng hình của ký ức.

<!> 

Tôi đã có một thời ấu thơ như thế.

Ký ức là những mảnh vụn, có lúc rời rạc, có lúc nối kết thành một xâu chuổi trong tâm thức tôi, đánh động tôi viết nên những giòng này, như tri ân một quê hương đã mất, đã mù xa.

Tôi xa quê năm mười sáu tuổi. Thật ra thì chiến tranh và cuộc sống xô đuổi tôi đi. Chiến tranh thì ai không sợ, mà chiến tranh đã xuất phát từ vùng quê. Một đêm tối trời đang ngủ ngon giấc với giấc ngủ trẻ thơ, bỗng có tiếng đập cửa, tiếng nhiều người hét lớn, “mở cửa, mau mở cửa.” Mẹ tôi quýnh quáng thức dậy thắp ngọn đèn dầu, rồi ra mở cửa. Những bóng đen nói, “ai có trong nhà thì thức dậy hết để kiểm tra”. Chúng tôi phải bước ra khỏi giường, phải sắp hàng ngồi dưới đất để nghe những lời thuyết giảng. Rồi cha tôi bị bắt đi sau đó.

Sau đó là những tiếng súng nổ, tiếng hô xung phong. Mẹ tôi đã khóc ngất, tôi đã khóc ngất. May mà cha tôi được trở về, nhưng đó là lần đầu tiên tôi biết về chiến tranh, về tiếng nổ của súng và lựu đạn, về những tiếng la hét của những người trong bóng đêm. Tôi đã sợ hãi nên những năm sau đó phải rời xa quê.

Cho nên trong truyện này, tôi cố viết về chuyện trẻ con, về tuổi ấu thơ, nhưng dù cố gắng bao nhiêu đi nữa cũng mắc vào cái nhìn của người lớn, là tròng vào đầu trẻ con những suy nghĩ người lớn. Tuy nhiên, là những truyện có chút thật bên trong, nên tôi nghĩ mình cũng chưa đi quá đà.

Con nít hồi xưa khác xa con nít bây giờ. Con nít ngày xưa ở quê tôi tìm không ra quả bóng “tơ nít” bỏ đi, để đem ra đồng đá bóng, mà phải kết quả bóng bằng lá chuối khô, hay lấy quả “bòng” nướng lên cho dẽo, để đá khỏi bể. Đồ chơi trẻ con không có, chỉ tự tạo, được cái gì chơi cái đó, như tự làm ná cao su bắn chim, lấy đất sét làm tượng con trâu, con bò, con chim, con cá…

Bây giờ thì ê hề, trẻ con muốn gì thì cha mẹ sắm cho cái đó. Tuy nhiên, suy cho cùng, trong cái thiếu thốn đó cũng có những cái thú vị, đi chân đất cũng thú vị, để đầu trần dang nắng giữa trưa cũng thú vị, hái ổi trộm cũng thú vị lắm chứ sao không?

Đây là thời kỳ còn non tơ, tươi rói, chưa biết yêu là gì, chỉ có những rung động đơn phương nho nhỏ như dây đàn bung lên nhè nhẹ, rồi thôi, nhưng là thời kỳ đáng nhớ nhất, đẹp nhất của cuộc đời.

Vì là một truyện kể, như là đang ngồi với một người bạn, người cùng quê, cùng xóm, cùng làng năm xưa, bên tách nước chè, tách trà, tách cà phê…hay nhậu lai rai ba sợi…kể lại cho nhau những chuyện nho nhỏ nơi miền quê mình đã sống, chuyện thuở ấy, xa tít tắp, năm, sáu mươi năm…Kể lại, rồi mình như đã bị rớt xuống quá khứ, rớt về quá khứ…Như anh với tôi, chị với tôi, em với tôi, ngồi đối diện nhau…nhìn lại một thời...

Viết đến đây tôi tự dưng nhớ một bài thơ của Huy Cận, bài Tựu Trường . Bài thơ này chị hai tôi đã đọc cách đây năm, sáu mươi năm, vào những buổi trưa, trời nắng chang chang. Chị nằm tòng teng trên cái võng treo giữa mấy cành cây trong vườn, mà ngâm nga, câu thơ bay trong gió, đi theo tôi mãi đến bây giờ:

 

Giờ nao nức của một thời trẻ dại!

Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương!

Những chàng trai lăm tuổi vào trường,

Rương nhỏ nhỏ với linh hồn bằng ngọc...

 

Sắp hạnh phúc như chương trình lớp học,

Buổi chiều đầu họ tìm bạn kết duyên;

Trong sân trường tưởng dạo giữa Đào viên;

Quần áo trắng đẹp như lòng mới mẻ.

 

Chân non dại ngập ngừng từng bước nhẹ

Tim run run trăm tình cảm rụt rè

Tuổi mười lăm gấp sách lại, đứng nghe

Lòng mới mở giữa tay đời ấm áp.

(Huy Cận)

Trần Yên Hòa

(lời bạt trong tập truyện "rớt xuống tuổi thơ, tôi")