Một
số văn nghệ sĩ tham gia phong trào “Nhân Văn giai phẩm”, hoặc không
tham gia nhưng từng viết bài đăng trên báo của phong trào này:
Hoàng Yến
Huy Phương
Hữu Loan
Hữu Thung
Lê Đại Thanh
Lê Đạt
Nguyễn Bính
Nguyễn Hữu Đang
Nguyễn Mạnh Tường
Nguyễn Thành Long
Nguyễn Tuân
Bùi Xuân Phái
Cao Xuân Huy
Chu Ngọc
Đào Duy Anh
Đặng Đình Hưng
Đỗ Đức Dục
Hoàng Cầm
Hoàng Công Khanh
Hoàng Huế
Hoàng Tích Linh
Hoàng Tố Nguyên
Nguyễn Văn Tý
Như Mai
Phan Khôi
Phan Vũ
Phùng Cung
Phùng Quán
Quang Dũng
Sĩ Ngọc
Thanh Bình
Thụy An
Trần Công
Trần Dần
Trần Duy
Trần Đức Thảo
Trần Lê Văn
Trần Thiếu Bảo
Trần Thịnh
Trương Tửu
Tử Phác
Văn Cao
Vĩnh Mai
Xuân Sách
Yến Lan
nhiều văn nghệ sĩ phản đối nhân văn giai phẩm, viết bài “đánh” phong trào “Nhân văn giai phẩm”:
Chính Hữu
Đặng Thai Mai
Đoàn Giỏi
Hằng Phương
Hoài Thanh
Hoàng Trung Thông
Hồ Đắc Di
Hồng Cương
Huy Cận
Lương Xuân Nhị
Ngụy Như Kontum
Nguyễn Công Hoan
Nguyễn Đình Thi
Nguyễn Huy Tưởng
Nguyễn Lân
Nguyễn Văn Bổng
Phạm Huy Thông
Tố Hữu
Trần Hữu Tước
Vũ Đức Phúc
Xuân Diệu
..... Nhiều người khác
Trong
tập tài liệu "Bọn Nhân Văn Giai Phẩm trước tòa án dư luận" in tháng
6/1959 tại Hà Nội đã tập hợp bài viết lên án phong trào của 83 văn nghệ
sỹ, với những tên tuổi như:
Tố Hữu, Nguyễn Đình Thi, Phạm Huy Thông,
Trần Hữu Tước, Đặng Thai Mai, Nguyễn Huy Tưởng, Hồng Cương, Nguyễn Văn
Bổng, Hoài Thanh, Hoàng Trung Thông, Hồ Đắc Di, Vũ Đức Phúc, Quang Đạm,
Bàng Sĩ Nguyên, Ngụy Như Kontum, Hằng Phương,
Lương Xuân Nhị
Khi bị
đuổi ra khỏi ngôi nhà số 4 Lý Nam Đế, trụ sở của tạp chí “Văn nghệ quân
đội” bây giờ, Phùng Quán đến ngồi bên một gốc cây ở đường Phùng Hưng hai
tiếng đồng hồ. Ông không biết về đâu, ngủ
đâu, ăn ở đâu vì không có gia đình bà con họ hàng. Phùng Quán bơ vơ,
lẩm bẩm: chỉ còn nước đi ăn mày…
Chú
ruột Phùng Quán (tên hoạt động cách mạng là Nguyễn Vạn) đang là cán bộ
cao cấp ở ngay Hà Nội đã từ ông vì tội chống đảng “nhân văn giai phẩm”;
cậu họ là Tố Hữu đang là hung thần đánh “Nhân
văn giai phẩm”…
Phùng
Quán tìm tới công viên tạm trú suốt một tuần thì bạn bè tìm được ông.
Lúc đó, ông mới 26 tuổi, sức dài vai rộng , đi ăn mày, ai cho? Vả lại,
đi ăn mày là nói xấu đảng, rằng chế độ tốt đẹp
thế này mà mày đi ăn mày là sao?
Đêm ngủ
công viên, mưa lạnh, ướt như chuột lột, Phùng Quán thèm được đi tù. Đi
tù còn có chỗ ngủ, chỗ ăn…Đi tù chính là thiên đường trong mơ của Phùng
Quán lúc đó. Khi đuổi ông ra khỏi cơ quan
Văn nghệ quân đội, người công an bảo: đi đi, đi mà tự lo lấy cuộc sống,
đảng tha bắn, tha tù cho mày vì mày là con liệt sĩ ! Cấm mày đi ăn mày,
ăn mày là tội nói xấu đảng nghe chưa?
Cha
Phùng Quán là cụ Phùng Văn Nguyện một trí thức yêu nước chống Pháp bị
Pháp giết trong lao tù Đà Nẵng năm 1932. Mẹ ông là Công Tằng Tôn nữ Thị
Tứ ở vậy thờ chồng nuôi con.
Phùng
Quán đi đâu cũng có công an theo dõi. Đảng vẫn nhớ ông, ban cho ông đặc
ân là liên tục được đi cải tạo lao động suốt 20 năm ở nhiều tỉnh như
Thái Bình, Thanh Hóa, Việt Trì, Thái Nguyên…Mà
đi cải tạo lao động theo Phùng Quán nói, còn khổ hơn ở tù…
“Cải
tạo lao động” là một cách ở tù mãn đời, tuy không có án nhưng với “tội
nhân văn giai phẩm” Phùng Quán đã bị loại ra khỏi xã hội loài người.
Từ nhà
tù trá hình của cộng sản, Phùng Quán bước vào một nhà tù ngọt ngào khác
có tên là tình yêu. Mối tình Phùng Quán - Vũ Thị Bội Trâm (cùng sinh năm
1932) yêu nhau trước khi Phùng Quán bị nạn-
là một mối tình kỳ lạ, bi kịch, hạnh phúc và đau thương là một.
Cô giáo
dạy văn cấp 3 trường Chu Văn An (trường Bưởi xưa) Vũ Thị Bội Trâm xinh
đẹp, con nhà gia giáo, lấy ai chẳng lấy, điên mới đòi lấy tên đại phản
động “nhân văn” chống đảng Phùng Quán. Bố
mẹ, anh chị em họ hàng của chị Bội Trâm cấm chị yêu và lấy Phùng Quán,
một gã bị xã hội coi không phải là người.
Sao mày
lại lấy cái thằng trên răng dưới cát-tút, không nhà cửa, không nghề
nghiệp, không lương lậu, không có đến một bộ áo quần sạch sẽ để mặc,
liên tục bị đi cải tạo lao động, cái thằng phản
động chống đảng thì thà lấy chó còn hơn. Mẹ chị Bội Trâm bảo hàng xóm
nói thế. Chị Trâm đòi tự tử. Anh chị Quán - Trâm có lúc tính ra cầu Long
Biên cùng nhảy xuống sông tìm lối thoát…
Nhưng
Phùng Quán không dám tự tử cùng bạn tình Bội Trâm vì anh hi vọng có ngày
về gặp má còn đang ở Huế. Mẹ anh chỉ có mình anh. Năm bố anh bị Pháp
giết trong tù Đà Nẵng, mẹ sinh anh, nuôi anh
đến 14 tuổi thì anh trốn nhà theo Việt Minh đi chống Pháp năm 1945. Ra
tới cầu Long Biên quyết nhảy sông cùng chết với bạn tình Bội Trâm thì
anh Quán nghe tiếng má gọi Bê ơi, Quán ơi trong tai mình. Anh toát mồ
hôi, bàn với người yêu quay lại sống tiếp vì
má, chờ về gặp má. Năm 1970 má anh đã mất tại Huế mà không bao giờ được
gặp lại người con trai duy nhất.
Trước
ngày phát hiện bị xơ gan cổ trướng, tôi (TMH) ra Hà Nội. Anh Quán rủ đến
chòi ngắm sóng của anh và chị Bội Trâm ăn cơm uống rượu, thức với nhau
một đêm cùng đọc thơ, tâm sự…
Đêm ấy,
chỉ có hai anh em uống say và đọc thơ cho nhau nghe. Có khi cả hai cùng
nói, cùng đọc thơ, chẳng cần ai nghe, cứ uống, cứ đọc. Anh Quán đọc bài
“Lời Mẹ dặn”, “ Đêm đọc thơ Đỗ Phủ cho vợ
nghe”…Anh Quán vừa đọc vừa khóc. Anh chỉ khóc với thơ, khóc với tình
yêu thôi…Công nhận, giọng đọc thơ bằng tiếng Huế của anh Quán hay tuyệt,
có thể là người đọc thơ hay nhất nước…
…Hảo
à, mình có bạn thân nhất là Xuân Đài nhưng chưa hề kể những điều này
với Đài đâu ! Mình chưa được sống Hảo ạ. Mới là thí dụ sống, thí
dụ yêu. Năm nay 64 tuổi đời, mình chỉ thèm nhất là được làm người…Có ai
coi mình là người đâu, trừ Bội Trâm và mấy thằng bạn như Xuân Đài, Tuân
Nguyễn và mấy ông anh như Văn Cao, Phan Khôi, Trần Dần, Hoàng Cầm, Lê
Đạt…
Mình yêu Bội Trâm và cô ấy yêu mình kinh khủng lắm. Mình đã nhốt cô ấy vào một nhà tù dã man nhất có tên là Phùng Quán…
Mình
sống chui cả đời, lấy vợ chui, đám cưới chui, nghĩ chui, viết chui, in
chui. May mà mình có bà mẹ nuôi tên là Tưởng Dơi ở Nghi Tàm.
Mình
và Trâm cưới nhau chui ở nhà mẹ nuôi, chỉ có bốn người dự là Xuân Đài,
vợ chồng Tạ Vũ - Nguyễn Thị Điều, bạn Vũ Trung. Đêm tân hôn động phòng
không có vì Tạ Vũ say, nằm
ngủ cùng với cô Điều trên chiếc giường tre mẹ nuôi dành cho cô dâu chú
rể…
Nói ra chuyện này, chắc anh Quán đã say lắm:
lấy vợ cả tuần chưa động phòng. Có phòng
đâu mà động. Mẹ Tưởng Dơi nằm dưới bếp, cách vài bước là chiếc giường
tre mẹ dành cho cho con nuôi và con dâu mới.
Chỉ
cần ngồi lên là chiếc giường tre cọt kẹt là mẹ nuôi thức. Trong tâm lý
sợ sệt và ức chế tận cùng, nó không cương nổi Hảo ạ… mần răng được. Lấy
vợ mà vợ vẫn ở nhà mẹ đẻ,
mình ở vất vưởng lúc công viên, lúc tá túc nhà bạn bè, lúc về nhà mẹ
nuôi, còn có chỗ nào mà làm tình với làm tội nhau Hảo ơi…
Lấy
vợ cả tháng mà Bội Trâm vẫn còn trinh trắng, mình buồn lắm. Chúng mình
hẹn nhau ngoài công viên. Ngồi trong bóng cây và bụi rậm công viên che
chắn lúc 9 giờ tối, mình hôn
cô ấy và nó lên bình thường. Mình đè vợ ra động phòng ngay trên cỏ công
viên…May mà công an không bắt được. Mình đã được làm người chưa Hảo?
Suốt
20 năm, chúng mình thi thoảng vẫn hẹn hò ngoài công viên, giải quyết
chuyện vợ chồng trên cỏ, vậy mà cũng sinh được cháu Quyên con gái và
cháu Quân con trai…
Đến khi
vợ được trường Chu Văn An cấp cho chỗ ở năm 1981 là cái chái nhà kho
thì mình lại phải lên Thái Nguyên cải tạo lao động ba năm…
Anh
Quán kể, ngày nào anh cũng quỳ lạy Hồ Tây, hồTrúc Bạch đã cứu gia đình
anh khỏi chết đói. Phùng Quán là vua câu cá trộm. Anh đã câu được nhiều
chục tấn cá bán đi mua gạo mua sữa nuôi hai con.
Suốt 20 năm câu cá trộm, nhiều lần anh đã bị bảo vệ bắt đánh hoặc giải
về đồn công an…Anh nổi tiếng là “cá trộm, văn chui, rượu chịu”…
Suốt 30
năm bị cấm làm người, cấm sống, cấm nghĩ, cấm viết, cấm hạnh phúc, cấm
in ấn…anh Quán đã phải nhờ người khác đứng tên tác phẩm của mình. Truyện
anh viết đứng tên em vợ anh là anh Vũ Quang
Khải; hoặc đứng tên Đào Phương, Nguyễn Huy…thì mới được in, mới có
nhuận bút kiếm cháo nuôi con. Truyện anh dự thi về Liên Xô mang tên Vũ
Trọng Khải được giải thưởng là cái xe đạp Liên Xô anh mới có xe đạp đi.
Anh viết hàng chục truyện ngắn mang tên người
khác, ăn chia nhuận bút 50/ 50…Có một người đã đứng tên cho Phùng Quán
viết 70 cuốn truyện tranh in ra đàng hoàng là nhà thơ Thanh Tịnh đồng
hương Huế, thủ trưởng cũ, mà ông Thanh Tịnh không lấy một đồng nhuận bút
nào của anh. Chuyện này hồi đó mà lộ ra thì
không chỉ Phùng Quán mà đại tá Thanh Tịnh chủ nhiệm tạp chí Văn nghệ
quân đội cũng phải đi tù vì tội nối giáo cho giặc.
Bằng
tiền câu cá trộm, viết văn chui suốt 30 năm, Phùng Quán đã góp với chị
Bội Trâm nuôi sống mình và gia đình trong hoàn cảnh còn khổ hơn cả ở tù.
Chị Bội
Trâm yêu Phùng Quán như người đàn bà yêu đàn ông, yêu và lấy anh để anh
khỏi tự tử, yêu như nô lệ yêu chủ nô, yêu vô điều kiện, vượt lên mọi
ghen tuông thường tình. Chị Bội Trâm biết hết
các nhân tình của anh như Hương Quân, Hà Khánh Linh… Vẫn mời các tình
nhân của chồng đến nhà chơi, cùng đi chợ nấu ăn, chị chị em em vui vẻ.
In ra cuốn “Trăng Hoàng cung” Phùng Quán viết trong cơn điên tình với nữ
văn sĩ Hà Khánh Linh, Bội Trâm còn gửi sách
vào Huế cuốn này tặng Hà Khánh Linh với lời đề tặng: “Thân yêu tặng em
Hà Khánh Linh, nàng thơ của anh Quán, là hứng khởi cuối đời cho anh ấy
làm thơ. Cám ơn em”…
Đọc lại
cuốn sổ tay nhòe chữ của chồng, chị Bội Trâm sau khi anh Quán mất, đã
biết được mối tình đầu cháy bỏng của chồng với thiếu nữ tên Nhủ năm 1955
ở Sầm Sơn. Chị Bội Trâm bèn nhờ người tìm
tới tay bà Nhủ còn sống ở Sầm Sơn, tặng người tình xưa của chồng toàn
bộ sách của anh, với lời đề tặng: Cám ơn chị Nhủ mối tình đầu của anh
Quán, gợi hứng cho anh viết cuốn tiểu thuyết “Vượt Côn đảo” năm 1955.
Chị Nhủ gửi tặng chị Bội Trâm 5 con mực khô to
nhất với lời nhắn: em vẫn còn yêu anh Phùng Quán.
20 tuổi
thành công vang dội với tiểu thuyết “Vượt Côn Đảo”, được giải thưởng
của Hội Văn Nghệ Việt Nam năm 1955-1957 cùng với Tố Hữu, Tô Hoài, Nguyên
Ngọc…Phùng Quán được báo chí của đảng cho
lên voi với mấy chục bài báo tôn vinh, khen ngợi là nhà văn của đảng,
nhà văn nhân dân, là hạt giống đỏ cách mạng vinh quang…
Đùng
một cái, vì hai bài thơ “ Lời mẹ dặn” và “Chống tham ô lãng phí”, Phùng
Quán đang trên lưng voi của đảng bèn ngã xuống hàng chó đẻ của địch, kẻ
phản động chống đảng bẩn thỉu khả ố nhất, xấu
xa ghê tởm nhất…
Xin in lại hai bài thơ này:
LỜI MẸ DẶN
Sau vụ “Nhân Văn giai phẩm” (1955-1957), Phùng Quán (1932-1995) bị đuổi khỏi quân đội, đuổi khỏi Hội Nhà Văn, bị kiểm điểm quy tội đại phản động vì dám viết bài thơ “Lời mẹ dặn” in trên báo “Nhân Văn” năm 1956 và bài thơ “Chống tham ô lãng phí” viết năm 1957 cũng in trên báo “Nhân Văn”; cả gan dám quần tam tụ ngũ với bọn “đại phản động, đám chống đảng dòi bọ xấu xa, đám hút xách, đĩ điếm gián điệp cho Mỹ Diệm” (lời thóa mạ của báo “Nhân Dân”) gồm: Phan Khôi, Văn Cao, Nguyễn Hữu Đang, Thụy An, Trần Dần, Lê Đạt, Hoàng Cầm, Phùng Quán, Trần Đức Thảo… Xin chép ra đây tên của “đám phản động chống đảng”:<!>
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét